Yazar: admin

Haniş Ne Demek? Dilin Derinliklerine Yolculuk Haniş Kavramı: Ne Zaman ve Nerede Kullanılır? Türkçe’de çok sık karşılaştığımız kelimeler, aslında bazen bizlere çok şey anlatan, derin anlamlar taşıyan terimlerdir. “Haniş” kelimesi de bunlardan biridir. Bu kelime, halk arasında farklı bağlamlarda kullanılan ve zaman içinde anlam kazanmış bir terim olarak karşımıza çıkar. Haniş, dilin evriminde belirli dönemlerde anlam değişiklikleri göstermiş ve özellikle Osmanlı dönemi edebiyatında önemli bir yer edinmiştir. Haniş kelimesinin tam olarak ne anlama geldiğini anlamadan önce, dilin ve kelimelerin tarihsel yolculuğuna göz atmak, bu kelimenin neden ve nasıl bu hale geldiğini daha iyi kavrayabilmemize olanak tanıyacaktır. Tarihsel Arka Plan: Haniş’in…

Belde ve Kasaba Aynı mı? Kavramların Derinliklerine Yolculuk Bazen en basit sorular, en ilginç keşiflerin kapısını aralar. “Belde ve kasaba aynı mı?” sorusu da tam olarak böyle bir soru. Yıllardır dillerde dolaşan, günlük konuşmalarda sıkça birbirinin yerine kullanılan bu iki kelimenin aslında düşündüğümüzden çok daha derin anlamları var. Kültürümüzün, idari yapımızın ve tarihimizin içinde yer alan bu kavramlara birlikte yakından bakalım. Belki bu yolculuğun sonunda sadece kelimelerin değil, yaşadığımız yerlerin de hikâyesine biraz daha aşina oluruz. Belde ve Kasaba: Aynı Gibi Görünen Farklı Kavramlar İlk bakışta belde ve kasaba eş anlamlıymış gibi görünebilir. Her ikisi de köyden büyük, şehirden küçük…

Antraks Hastalığı Kaç Yılında Çıktı? Geçmişten Geleceğe Bir Yolculuk Hastalıklar yalnızca sağlıkla ilgili değildir; insanlığın evrimini, teknolojiyi, politikayı ve hatta toplumsal düzeni şekillendiren güçlü kuvvetlerdir. Bugün sana “Antraks (şarbon) hastalığı kaç yılında çıktı?” gibi basit görünen ama geleceğe dair derin düşüncelere yol açan bir soruyla sesleniyorum. Gel, geçmişten başlayalım ve geleceğe uzanalım. Çünkü bazen tarihe bakmak, bizi geleceği anlamaya bir adım daha yaklaştırır. İlk İzler: Antraks Binlerce Yıllık Bir Misafir Modern bilimsel literatüre göre, antraks hastalığı tarihte bilinen en eski zoonotik (hayvandan insana geçen) hastalıklardan biridir. M.Ö. 7000’lere kadar uzandığına dair izler bulunmuştur. Ancak bilimsel olarak tanımlanması ve nedeninin anlaşılması…

Bina Türleri Nelerdir? Felsefi Bir Bakışla Yapıların Anlamı Filozofun Gözünden Bina: Varlığın Mekansal Temsili Felsefi düşünce, varlıkla ilgili en temel soruları sorarak, insanların dünyayı nasıl algıladığını anlamaya çalışır. Bina, yalnızca bir inşaat yapısı değildir; aynı zamanda insanlığın yerleşik hayata geçişinin ve toplumsal ilişkilerin somutlaşmış halidir. Her bina, içinde barındırdığı anlamlarla, geçmişin izlerini, günümüzün dinamiklerini ve geleceğin umutlarını yansıtır. Peki, bina türleri nedir ve bunların arkasında hangi felsefi sorular yatmaktadır? Filozof bakış açısıyla, binalar sadece yapılar değil, düşünsel, etik ve ontolojik anlamlarla dolu birer “varlık” olarak karşımıza çıkar. Binaların türlerini tartışmadan önce, onları yalnızca birer fiziksel yapı olarak görmek, onların derin…

Abbâsî Ordusunda On Askere Komuta Eden Kişiye Ne Denir? Tarihsel Bir Bakış Geçmişi Anlamaya ve Bugünle Bağ Kurmaya Çalışan Bir Tarihçinin Samimi Girişi Geçmişin izlerini bugüne taşıyan bir tarihçi olarak, bir toplumun ve ordunun yapısını anlamak, sadece tarihi olayları öğrenmekle sınırlı kalmaz. Aynı zamanda, o toplumu şekillendiren güç dinamiklerini, yönetim biçimlerini ve insan ilişkilerini de anlamamıza yardımcı olur. Ordular, genellikle bir devletin gücünün ve otoritesinin en belirgin sembollerindendir. Abbâsîler, 8. ve 9. yüzyıllarda, sadece İslam dünyasını değil, aynı zamanda askeri yapıları, toplumsal ilişkileri ve yönetim stratejilerini de derinden etkilemiş bir imparatorluktur. Bu yazıda, Abbâsî ordusunda “on askere komuta eden kişi”nin…

Lider Hegemonyası Nedir? Geçmişi anlamaya çalışan bir tarihçi olarak, her dönemde aynı olgunun farklı yüzleriyle karşılaşırım: Gücün kişiselleşmesi. Tarih boyunca toplumlar, bir liderin etrafında şekillenmiş, onun düşünce ve vizyonuyla yön bulmuştur. Ancak bazı durumlarda bu yönelim, sadece bir rehberliğe değil, bir hegemonya sistemine dönüşmüştür. Bu nedenle “lider hegemonyası” kavramı, sadece siyasal bir güç biçimi değil, aynı zamanda bir toplumsal bilinç halidir. Lider Hegemonyasının Tarihsel Kökeni Lider hegemonyası, Antonio Gramsci’nin ortaya koyduğu hegemonya teorisinin siyasal düzlemdeki en görünür biçimidir. Hegemonya, salt zorla değil, rıza yoluyla kurulan bir iktidar biçimini ifade eder. Lider hegemonyası ise bu sürecin bir kişide yoğunlaşmasıdır: Lider, yalnızca…

İpek Neden Pahalı? İpeği ilk kez eline alan herkes benzer bir şey söyler: “Sanki parmaklarımın arasından su akıyor.” O his, birçok kültürde yüzyıllardır zenginliğin, özenin ve emeğin sembolü. Peki bu zarif kumaş neden bu kadar pahalı? Gel, kozanın içindeki yolculuğu beraber izleyelim; geçmişten bugüne ve yarının olası senaryolarına bakarken, arada küçük insan hikâyelerine de kulak verelim. Kökenler: Kozadan Lükse Uzanan İnce Yol İpek, protein bazlı bir doğal elyaf. Bombyx mori ipekböceği, dut yapraklarıyla beslenir ve büyüdükçe yalnızca bir kez kullanabildiği o mükemmel kozasını örer. Her koza tek bir ipliktir; uzun, ince ve kırılgandır. İpeğin pahalı olmasının ilk nedeni burada başlar:…

Ziya Gökalp Hangi Edebi Topluluk? Klişeyi Sarsmanın Tam Zamanı Keskin Bir Giriş: Etiketlere Sığmayan Bir İsim Bir gerçeği açıkça söyleyeyim: “Ziya Gökalp hangi edebi topluluk?” sorusu, çoğu kez düşünce tarihimizin en etkili isimlerinden birini müze vitrinine kaldırıp tozlu bir etiket yapıştırma kolaycılığına dönüşüyor. Oysa Gökalp, yalnızca “hangi toplulukta” yer aldığıyla değil, edebiyata ve topluma açtığı tartışmalarla ölçülmeli. Yine de merak edenler için netlikten kaçmayalım: Gökalp, çekirdeğini Selanik’teki Genç Kalemler’in oluşturduğu Millî Edebiyat çevresiyle anılır; Yeni Lisan hareketinin fikrî zeminini güçlendiren kalemlerden biridir. :contentReference[oaicite:0]{index=0} Tez: Gökalp’i Tek Bir “Topluluk”a Hapsetmek Eksik ve Riskli Edebiyat tarihi kitaplarının rahatlatıcı şemaları vardır: akımın adı,…

Hz. Muhammed Güvenilir Olduğu İçin Ne Denir? Toplumsal Güvenin Sosyolojik Temelleri Üzerine Bir Analiz Bir Sosyoloğun Girişi: Güvenin İnsan ve Toplum Arasındaki Dansı Toplumları anlamaya çalışan bir araştırmacı olarak, en çok dikkatimi çeken şeylerden biri insanların birbirine duyduğu “güven” duygusunun nasıl inşa edildiğidir. Bu duygu, sadece bireysel bir seçim değil; aynı zamanda kültürün, tarihsel deneyimin ve toplumsal normların bir ürünüdür. Bu çerçevede, İslam tarihinin en temel şahsiyetlerinden biri olan Hz. Muhammed’in “El-Emin” yani “güvenilir” sıfatıyla anılması, yalnızca bir dini nitelik değil, aynı zamanda güçlü bir sosyolojik olgudur. Peki toplum, bir bireye “El-Emin” diyorsa aslında neyi onaylamaktadır? Toplumsal Normlar ve Güvenin…

HICV Ne Demek? TDK’ya Göre Anlamı ve Günümüzdeki Tartışmalar Dil, toplumların kimliğini ve kültürünü taşıyan, sürekli evrilen bir yapıdır. Kelimeler ve kısaltmalar, bazen bir neslin yaşadığı dönemin bir yansıması olurken, bazen de yeni bir teknolojik ya da sosyal gelişmenin ürünü olarak karşımıza çıkar. HICV, son yıllarda çeşitli mecralarda sıkça karşılaşılan bir kısaltma haline gelmiş ve çoğu insan için merak konusu olmuştur. Ancak, TDK (Türk Dil Kurumu) açısından bakıldığında HICV’nin ne anlama geldiği, bu terimi daha doğru ve derinlemesine anlamamıza yardımcı olacaktır. Peki, HICV gerçekten ne demek? Bu yazıda, bu kısaltmanın ne olduğunu, tarihsel arka planını ve günümüzdeki kullanımını inceleyeceğiz. HICV’nin…